Otomobillerin motorunda yanmanın doğru oranda olması gerekmektedir. Bunun için kimya ve fizik kuralları bir arada kullanılır. Bu yazımızda stokiyometrik oran hakkında detaylı bilgilendirme yapacağız.
Kimya ve fizik bilimi birleştiği zaman çok muhteşem aletler ortaya çıkmaktadır. Bugün yollarda gördüğünüz tüm araçlarda bu iki bilim dalının birleşimi kullanılmaktadır. Hemen her parçasında kimya ve fizik bilimden faydalanılmıştır. Motorun çalışması için bu bilim dallarının nimetlerine başvurulmuştur.
Stokiyometri Oran Nedir?
Kısaca açıklamak gerekirse iki kimyasal bileşimin birbirine olan oranına stokiyometri oran denilmektedir. Örneğin suyu elimize alalım. 2 hidrojen ve 1 oksijen atomundan oluştuğunu hepimiz bilmektedir. H2 +O=Su bileşimi vermektedir. Burada 2 birim hidrojene karşılık 1 birim oksijen olduğunu göstermektedir.
Stokiyometrik Oran Kaç Olmalıdır?
Peki ya otomobil motorunda stokiyometrik oran nedir hemen bunu açıklayalım. Biraz önce verdiğimiz su molekülü bileşiminde 2 hidrojen 1 oksijen olduğunu söylemiştik. Ancak 3 hidrojen olsaydı oran bozulmuş ve sonucunda su elde edilememiş olur. İşte bu kimyasal tepkimeler otomobil motorunun çalışma prensibini etkilemektedir. Motor içerisinde yanma meydana gelebilmesi için doğru miktarda hava/yakıt karışım oranının olması gerekmektedir. Bunun için ise 14.7:1 oranı kabul edilebilir değerdir. Yani bir silindir yanma odası içerisinde 14.7 birim havaya karşılık 1 birim benzin olmalıdır. Böylelikle motor en verimli ve performanslı şekilde çalışmış olacaktır. Eğer bu karışım oranı bozulursa yani yakıt olması gerekenden daha az olursa fakir karışım ile çalışmış olacaktır. Ancak yakıt karşılık havanın miktarı azalmış olursa bu sefer zengin karışım ile çalışacaktır. Her iki türde de aracınızın motor performansı ciddi şekilde etkilenecektir.
Eski araçlarda bu oran kararlamaya ayarlanırdı. Sonuç olarak araçların çalışma düzeni bozulurdu. Ancak artık günümüz araçlarında bilgisayar sistemleri bu oranları sensörler yardımıyla kontrol ediyorlar. Örneğin oksijen sensörü, egzoz gazındaki oksijen miktarını ölçerek oranın bozulup bozulmadığını sürekli olarak kontrol eder.
Dizel motorlarda bir stokiyometrik oran bulunmamaktadır. Çünkü yüksek sıkıştırma prensibiyle çalışmaktadır. Ancak 18:1 oranının daha üstünde olması gerekmektedir. Motorda stokiyometrik oran bozulduğu zaman egzoz dumanının renginden motorun çalışmasının düzensizleşmesine kadar pek çok şey görülecektir.
